Gdy budzi się wirus

Mówi się, że kto raz zarazi się wirusami opryszczki, ten nigdy się ich nie pozbędzie. To gdzie te wirusy przebywają w organizmie człowieka?

- Wirusy są zarazkami o tak prostej budowie, że nie potrafią samodzielnie się namnażać. Do życia budzą się dopiero po wniknięciu do komórki organizmu człowieka, zwierzęcia czy rośliny. Prawie każdy człowiek nosi w sobie np. wirusy z rodziny Herpes, będących m.in. przyczyną opryszczki. Często egzystują one przez długi czas – latami w formie infekcji uśpionej, nie dającej żadnych objawów. Wszystkie wirusy tej rodziny posiadają zdolność ukrywania się w komórkach ciała, przy czym ich aktywność niemal całkowicie zamiera. Aktywizacja takich uśpionych wirusów może nastąpić za sprawą rozmaitych czynników, jak ostry stres, inne infekcje, operacje, leczenie osłabiające system immunologiczny, intensywne opalanie się.

Czym można zwalczyć wirusy?

- Na pewno nie antybiotykami, które są skuteczną bronią na bakterie. Żeby zniszczyć wirusa trzeba podać taki środek, który jednocześnie niszczy komórkę. I tu leży główny problem. Są preparaty, które wnikają do komórek i hamują namnażanie się wirusa, ale są one dość toksyczne. Jednak człowiek nie jest bezbronny wobec wirusów. Aby dotrzeć do naszych komórek muszą one pokonać wiele przeszkód zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Gdy jednak osiągną swój cel, do akcji wkracza nasz system immunologiczny, który produkuje walczące z infekcją komórki i przeciwciała.

Jakie schorzenia wywołują wirusy Herpes?

– Jest ich bardzo dużo odmian. I tak np. wirus Herpes simplex występuje w dwu typach i wywołuje opryszczkę wargową i na narządach płciowych oraz zapalenie mózgu. Wirus Varizella zoster przy infekcji pierwotnej wywołuje ospę wietrzną, przy nawrocie powoduje półpaśćca. W przypadku osób o chorobliwie obniżonej odporności należący również do rodziny Herpes wirus cytomegalii może spowodować ogólne zainfekowanie organizmu, często kończące się śmiercią. W 80. latach ubiegłego wieku wyizolowano kolejnego wirusa z tej rodziny, nazwanego Humane Herpes 6, powodującego m.in. tzw. trzydniową gorączkę. Infekcja, mająca łagodny przebieg atakuje przede wszystkim małe dzieci.

Gdzie przechowują się wirusy opryszczki?

– Po pierwotnej infekcji, która może być niezauważona, wirusy wędrują włóknami nerwowymi do zwojów nerwowych, gdzie ukrywają się wewnątrz komórek. Tam nasz system immunologiczny „nie widzi” ich. Po reaktywacji np. w wyniku przeziębienia, wirusy poprzez włókna nerwowe powracają w rejon jamy ustnej, gdzie namnażają się, powodując opryszczkę. Powstają wypełnione płynem surowiczym pęcherzyki, które pękają i tworzą się strupki. Do poważniejszych uszkodzeń może dojść, gdy wirusy Herpes simplex 1 zmienią swą zwykłą trasę i przedostaną się np. do mózgu, wywołując jego zapalenie. Ospa wietrzna i półpasiec mają wspólnego wirusa. Między zachorowaniem na jedną i drugą chorobę najczęściej mija kilkadziesiąt lat.

Gdzie przez ten czas ukrywa się wirus?

– Ospa wietrzna jest typową chorobą wieku dziecięcego. Przechorowanie jej daje trwałą odporność do końca życia. Natomiast wirusy pozostają w organizmie w splotach nerwowych w okolicy rdzenia kręgowego i bytują tam przez dziesiątki lat, a niekiedy do końca życia człowieka, jeśli nie chorował on na półpaśćca. Choroba ta uchodzi za typową dla ludzi starszych po 50. roku życia. Przy aktywacji wirusów, wędrują one nerwami czuciowymi do skóry, gdzie zaczynają się rozmnażać.

Jaki jest przebieg półpaśćca?

– Faza wstępna bez zewnętrznych objawów to uczucie ogólnego rozbicia, bóle głowy, ból po jednej stronie klatki piersiowej. Po kilku dniach na skórze pojawiają się pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym. Zmiany występują jednostronnie na klatce piersiowej i zająć mogą kilka przestrzeni międzykręgowych. Po około dwóch tygodniach pęcherzyki przysychają w strupki, które następnie odpadają, pozostawiając blizny i przebarwienia, które po kilku, kilkunastu tygodniach znikają.

Czy te pęcherzyki mogą wysypać się na wewnętrzne organy?

– Nie, gdyż wirusy Herpes zajmują te zwoje nerwów, które prowadzą do naszych zewnętrznych powłok. W narządach wewnętrznych unerwienie pochodzi z innego źródła.

Jak można sobie poradzić z tą pęcherzykową wysypką?

– Przede wszystkim nie można dopuścić do tego, aby miejsca te zakaziły się bakteriami. Dlatego powinno się stosować leki antyseptyczne na skórę, takie jak np. neomycyna w aerozolu i smarowanie gencjaną.

Czy półpaśćcem łatwo mogą zarazić się np. domownicy chorego?

– Nie jest to choroba udzielająca się. Jeżeli nawet zarazimy się tym wirusem, to nie zdajemy sobie z tego sprawy. On przebywa u nas uśpiony i czeka na warunki sprzyjające do ataku.

Czy prawdą jest, że półpaśćca nie można przeziębić i trzeba przebywać w cieple?

– Powiedziałbym raczej, że nie należy zmieniać temperatury, w której się przebywa. Pamiętajmy, że półpasiec jest to stan zapalny określonej części ciała, spowodowany zmianami w nerwach czuciowych. Ta okolica jest zazwyczaj bardzo podatna na zmiany temperatury i wilgotności. Każda taka zmiana jest boleśnie odczuwana, dlatego lepiej nie zmieniać warunków przebywania w czasie choroby.

Czy są inne postacie choroby poza tą, o której mówiliśmy?

– Bywają postacie nietypowe, jak półpasiec oczny, powstający w wyniku zajęcia przez wirusy nerwu ocznego. Pęcherzyki umiejscawiają się na spojówkach, rogówce i białkówce oka. Blizny na rogówce powodują jej zmętnienie, co niekiedy poważnie ogranicza ostrość widzenia. Wtedy trzeba rogówkę przeszczepić. Wirusy mogą się też ulokować w innych zwojach nerwów, powodując formę uszną półpaśćca. Zmiany dotyczą błony bębenkowej i małżowiny usznej. W wyniku zaatakowania nerwów przebiegających w pobliżu ucha może dochodzić do porażenia mięśni twarzy, częściowych zaburzeń smaku, osłabienia słuchu, zawrotów głowy, szumu w uszach.

Jak się leczy półpaśćca?

– Przy typowym, lżejszym przebiegu choroby stosuje się leki przeciwwirusowe, przeciwbólowe, uspokajające, antybiotyki zmniejszające możliwość powikłań bakteryjnych. We wszystkich postaciach półpaśćca ważne jest jak najszybsze włączenie leku przciwwirusowego acycloviru. Istnieje też możliwość leczenia swoistą immunoglobuliną, szczególnie dzieci.

Czy prawdą jest, że półpasiec może wywoływać ostre bóle?

– Choroba może powodować ostrą neuralgię półpaśćcową, trwającą kilka miesięcy, lat, a nawet do końca życia. Ból jest ulokowany w miejscu schorzenia, ma charakter uporczywy, palący. Im człowiek starszy, tym cięższe jest to powikłanie. Przeciwdziałanie temu jest bardzo trudne. Leczenie jest mało skuteczne. W terapii stosuje się środki antydepresyjne oraz leki przeciwpadaczkowe. Typowe leki przeciwbólowe nie działają w tym przypadku.

Dziękuję za rozmowę.

Rośliny łagodzą ból. Bóle półpaśćca bardzo łagodzą nasiona kozieradki. Stosuje się je w postaci okładów, które są do nabycia w aptekach. Dawkowanie: raz dziennie, na co najmniej 20 minut. Świeżych krost stosunkowo szybko można się pozbyć przy użyciu glistnika jaskółcze ziele. Krosty smarujemy świeżym sokiem z tej rośliny. Olej lniany przynosi dużą ulgę. Chore miejsca zwilżamy ostrożnie szmatką lub gazą nasączoną olejem.